Wat is weerstand?

Weerstand is een reactie die ontstaat als mensen zich door een verandering onzeker, bang of boos voelen. Ze klampen zich vast aan wat ze kennen. Het is dus een heel begrijpelijke reactie. 

Weerstand komt tot uiting:

• in wat je zegt, bijvoorbeeld ‘Klare taal? We hebben nu al geen tijd om ons werk te doen.’  
• in wat je doet, bijvoorbeeld een zorgkundige blijft tegen de afspraken in direct communiceren over intieme zaken met een diepgelovige Congolese die ze verzorgt, ‘omdat dat nu eenmaal het duidelijkst is’

Weerstand kan zowel constructief als destructief zijn. Bij constructieve weerstand zijn medewerkers bezorgd over zaken die nog niet zijn uitgewerkt. Destructieve weerstand wil de verandering bewust of onbewust saboteren, bijvoorbeeld focussen op het negatieve, op details, op rampscenario’s, niet meedoen.

Hoe je reageert op weerstand, bepaalt vaak wat er daarna gebeurt. Reageer je niet, dan kan weerstand op termijn het draagvlak ondermijnen. Hier lees je enkele tips om met weerstand om te gaan.

Tip 1: Investeer in draagvlak 

Je kan veel weerstand voorkomen als je medewerkers van bij de start informeert over het doel en de noodzaak van je plannen en hen inspraak geeft. Zo creëer je een draagvlak voor alles wat je onderneemt. 

Wees je ervan bewust dat het draagvlak voortdurend in beweging is: weerstand ligt altijd op de loer, niet alleen bij het begin. Wie enthousiast is over de plannen, kan die soms moeilijk in de praktijk omzetten.     

Tip 2: Bereid communicatiemomenten goed voor

Benadruk bij elke communicatie 

• wat je wil bereiken 
• waarom het noodzakelijk is
• wat er gebeurt als je niets doet

Denk op voorhand met een gemengde groep collega’s na over welke kritische vragen je kunt krijgen en bereid je antwoorden voor. Enkele tips:

• Wees respectvol en vriendelijk. Zo geef je vertrouwen.
• Antwoord kort, eenvoudig en helder. Vermijd gedetailleerde antwoorden. Je verliest daardoor de aandacht.
• Focus op het positieve en op de noodzaak. 
• Let bij een groepsgesprek niet alleen op de reactie van de persoon die kritisch is, maar ook op die van de groep. 

Bijvoorbeeld:

Weerstand: ‘Ik vind al dat gedoe rond diversiteit toch wat overdreven.’
Reactie: ‘We merken dat mensen met een migratieachtergrond vaak niet tot bij ons raken, terwijl ze wel hulp nodig hebben. Voor hen is het dus een groot probleem. Als organisatie moeten we daarop inspelen.’

Tip 3: Verwelkom constructieve weerstand

Kritische vragen zijn vaak goed bedoeld. Zeker in een vroege fase is je voorstel nog niet tot in detail uitgewerkt. Bedank je collega voor het meedenken, vraag door naar wat hij bedoelt en nodig hem uit om mee te werken, bijvoorbeeld:

Weerstand: ‘Hoe zit het met onze externe communicatie? Die is nog heel erg wit. Daar hoor ik niets over.’
Reactie: ‘Goed punt, daar moeten we inderdaad oog voor hebben. Wil je daar mee over nadenken?’ 

Tip 4: Ga via een gesprek na wat er achter destructieve weerstand zit

Bij destructieve weerstand volstaat het soms niet als je de noodzaak en het doel van je plannen opnieuw uitlegt. Dan houdt een collega vast aan zijn oude patroon, in woord of daad. Ga in gesprek om te weten wat precies de reden is voor zijn weerstand, bijvoorbeeld:

• behoefte aan eigen inbreng of meer informatie
• behoefte aan waardering of structuur
• angst voor conflict, falen
• andere kijk op welke veranderingen nodig zijn 
• negatieve ervaring met verandering in het verleden

Vaak is er coaching nodig, bijvoorbeeld 

• meelopen met een collega die ook eerst in weerstand zat
• feedback en reflectiegesprekken
• reacties van klanten op het gedrag

Tip 5: Zoek samen naar kleine stappen om te wennen

Besef dat het even kan duren voor weerstand afneemt. Toon begrip en zoek samen naar kleine stappen om te wennen. Vaak smelt weerstand weg als mensen de verandering ervaren, bijvoorbeeld:

In een woonzorgcentrum mogen anderstalige collega’s onder elkaar hun moedertaal spreken. Een Nederlandstalige collega is bang voor uitsluiting. Je spreekt af om het een maand te proberen en dan te evalueren. Bij de evaluatie erkent hij dat ze in zijn bijzijn wel altijd Nederlands spreken.

Wil je meer tips?

Volg dan een vorming of infosessie waarbij we inzoomen op wat je kan doen om een werkvloer inclusief te maken of zo te houden: door te investeren in een psychologisch veilige werksfeer, door in te zetten op het welzijn van de medewerkers, enz. We bekijken welke redelijke aanpassingen mogelijk zijn en hoe je al je medewerkers meekrijgt in dit diversiteitsverhaal. De surplus? Je leert uit de ervaringen van andere deelnemers.  

Is er momenteel geen vorming op maat, maar krijg je niet genoeg van onze tips en inspirerende voorbeelden?

Goed nieuws: Schrijf je in voor onze 3-maandelijkse nieuwsbrief voor professionals en vrijwilligers . Je ontvangt dan gelijkaardige artikels én info over vormingen op maat.