Hoewel de intenties vaak goed zijn, ontbreekt het verenigingen soms aan tools en inspirerende voorbeelden om duurzaam in te zetten op een inclusieve werking. Als de vereniging al een diverse mix aan jongeren bereikt, is het niet altijd evident om ook hun stem te horen of in te zetten als lid van het bestuur of de Algemene Vergadering. Waar haal je je inspiratie beter dan bij de bron zelf: een jongere die zich laat verrijken in en door het jeugdwerk en die zijn vaardigheden nu inzet als rolmodel en spreekbuis voor andere jongeren. 

Amir Bachrouri is nog steeds actief vrijwilliger in het Antwerpse jeugdwerk. Intussen vond hij ook de weg naar voorzitter van de Vlaamse Jeugdraad, de officiële adviesraad van de Vlaamse Regering over alle domeinen die kinderen, jongeren en hun organisaties aanbelangen. 

Wil jouw jeugdvereniging ook werken met jongeren uit de buurt? Hou dan zeker rekening met deze 8 concrete tips van Amir.

Tip 1: Zet de deuren open en haal zo de buurt binnen

Amir had als tiener vaak het gevoel dat er iets ontbrak in de buurt waar hij opgroeide tot hij en zijn vrienden kennismaakten met het lokale jeugdcentrum. “Op een gegeven moment was het WK voetbal, iets waar buurtbewoners en ook veel jongeren naar uitkeken. Daarom besloot de lokale jeugdorganisatie voor dit evenement de deuren wagenwijd open te zetten en de buurt naar binnen te halen”. Slimme zet volgens Amir: “want als je buurtbewoners laat voelen dat de buurt voor jou telt, kan dat zorgen voor een nieuwe dynamiek en vibe. Als organisatie moet je in de buurt staan en daar mag je gebruik van maken: zodra je opmerkt dat er iets leeft in de buurt kan je daar iets mee doen. Want dit toont aan dat je interesse hebt in al wie daar deel van uitmaakt”. 

Tip 2: Ken je buurt en zie wat jullie bindt als een opportuniteit

Zoek een gemeenschappelijke deler, iets dat de buurt en haar bewoners met elkaar verbindt en anticipeer daarop. “Het jeugdcentrum bij ons in de wijk gebruikte voetbal als bindmiddel. ‘Als belangrijkste bijzaak van de wereld’ heeft voetbal ons weten te verbinden.”

‘Tous ensemble’ (voetbalslogan van de Rode duivels ‘Allemaal samen’) heeft er indirect toe geleid dat we samen supporterden met de buurt, samen naar wedstrijden uitkeken en er samen naartoe leefden. Een meesterzet, zo bleek, want de organisatie moest er niet veel moeite voor doen. Het gaat er vooral om je voelsprieten uit te steken in de wijk en daar op het juiste moment gebruik van te maken. Zo ontstaan nieuwe contacten met de andere buurtbewoner, de bakker, de buur, de jongere om de hoek, de ouderen enz. Allemaal samen gefocust op een en hetzelfde doel, ongeacht ieders achtergrond.  In ieder geval zetten we zo de eerste stappen om vanuit verbinding verder te werken, met het jeugdcentrum als katalysator”.

Als je buurtbewoners laat voelen dat de buurt voor jou telt, kan dat zorgen voor een nieuwe dynamiek en vibe.

Tip 3: Start met een wit blad

Om succesvol in te spelen op de noden en kansen van de buurt en vooral van de jongeren die daar deel van uitmaken, is het belangrijk te weten wat hen bezighoudt. Begin daarom met een wit blad. Stel jonge mensen de vraag wat ze belangrijk vinden en vul daarmee jouw blad.

“Zo vertelde het jeugdcentrum ons hoeveel budget er was om activiteiten te organiseren en toetste bij ons af hoe en waaraan wij het geld wilden besteden. Wat telt voor het jeugdcentrum en waar kan je als organisatie op inzetten? Vraag jongeren wat ze willen bereiken of doen in jeugdwerk. Ook al is het misschien niet direct een haalbaar doel, toch is het interessant om te ontdekken welke visie jongeren hebben. En af te toetsen of die visie gelijkloopt met de organisatie. Een volgende stap is om die mening mee te nemen in de besluitvorming.” 

Tip 4: Denk er goed over na hoe je je als organisatie wilt profileren 

Onbekend is onbemind.
Amir benadrukt om in ieder geval rekening te houden met de manier waarop je je als organisatie profileert. Ga er niet automatisch vanuit dat jongeren weten waar de organisatie voor staat, wat er allemaal kan en wat je voor hen kan betekenen.

“Maak daarom keuzes waarmee je zoveel mogelijk jongeren kan bereiken. Zo is samen eten iets dat verbindt. En betrek relevante partners bij je verhaal, zoals scholen: zij bereiken die jongeren al. Nodig leerlingen uit om tijdens de middag bij jouw organisatie te lunchen. Zo leren ze je kennen op een ongedwongen manier. Maar ook de jeugddienst kan een rol opnemen: zo mochten wij er met het jeugdcentrum vaak gaan pingpongen. Op die manier bouw je bruggen voor jongeren zowel naar andere organisaties toe als naar je eigen vereniging. En je boekt er kleine successen mee: jongeren vragen iets en zien meteen resultaat.”

Tip 5: Laat jongeren zich niet enkel welkom, maar ook geapprecieerd voelen

Om jongeren echt te betrekken, geeft Amir aan, moeten ze zich thuis voelen. Daarin staan veiligheid en vertrouwen voorop.

“Heet jonge mensen dus niet enkel welkom, maar laat ze zich ook geapprecieerd voelen. Ergens welkom zijn, zou een vanzelfsprekendheid moeten zijn voor iedereen. Het gevoel van ergens geliefd te zijn, het gevoel dat je aanwezigheid een meerwaarde is, gaat nog een stapje verder. Want het zegt ook iets over jou als persoon. Zo voelde ik me echt thuis in dat jeugdcentrum. Dat kwam vooral door de jeugdwerkers die voor ons openstonden en met ons in dialoog gingen. Zij stelden vragen en hielden rekening met onze antwoorden. Dat draagt ook bij tot het mentaal welbevinden. Mentaal welzijn is essentieel voor het ontwikkelingsproces bij jongeren. Durf daar dus op in te zetten als jeugdvereniging. Durf ook mild te zijn naar jonge mensen toe. Zo golden er uiteraard afspraken in het jeugdcentrum, maar die waren bespreekbaar. Het gaat om die wederkerigheid. We hielden ons aan afspraken maar hadden daar zelf mee inspraak in.”

Het gevoel van ergens geliefd te zijn, het gevoel dat je aanwezigheid een meerwaarde is, gaat nog een stapje verder. Want het zegt ook iets over jou als persoon.  

Tip 6: Het geheel is meer dan de som van de delen

Inspraak, een sleutelwoord in het jeugdwerk volgens Amir.

“Door naar jongeren te luisteren en daar iets mee te doen, komt er ook meer verscheidenheid in het aanbod. Het jeugdcentrum begeleidde ons bij het opmaken van onze CV en stimuleerde gesprekken over onze ambities, wat ons toen bezighield. Door zulke verbindende acties werd het jeugdcentrum zoveel meer dan een hangplek, en werd het vooral ‘onze plek’.

Wij zetten die werking mee op poten, we zagen ze mee evolueren. We namen deel aan vergaderingen. Ons engagement trok ook andere jongeren actief aan. Nog een mooi voorbeeld daarvan was de jeugdbib in de buurt. Die richtte een kinder- en tienerraad op om de invulling van de bib mee uit te stippelen:  kinderen en jongeren uit de buurt mochten bijvoorbeeld mee beslissen welke collectie boeken er in de bib kwam en welke activiteiten in en rondom de bib konden plaatsvinden. Door die mee te organiseren, werden ze ook erkend in hun rol als vrijwilliger.

Je organisatie mee laten vormgeven, zorgt ervoor dat jongeren graag blijven komen. Want 1 + 1 is 3. Jouw talenten gecombineerd met de mijne leert ons niet alleen samenwerken, maar geeft ook een veel sterker resultaat.”

Tip 7: Laat jongeren hun stem écht tellen en impact hebben

“De erkenning dat je stem ertoe doet, blijft je bij én werpt vruchten af” volgens Amir. Dat heeft hij zelf mogen ervaren en draagt hij voor altijd met zich mee.

“Het is een uitdaging om jongeren te laten doorgroeien naar beleidsorganen. Je moet er extra moeite voor doen. Oudere leden kunnen hier een rol in opnemen. Ik zat zelf in de Raad van Bestuur van het jeugdcentrum. Daar merkte ik dat de nood heel hoog is bij organisaties om jongeren te betrekken. Jonge mensen snakken ernaar om mee in raden te zetelen, maar hebben daar veel ondersteuning in nodig. Het vraagt veel van hen om zich door de vaak moeilijke documenten te worstelen en om mee te draaien volgens een vast, voor hen nog onbekend, stramien. 

Daarom is structurele omkadering vanuit de organisatie een noodzaak. Het jeugdcentrum werkte daarrond: op vrijdagavond zette zij oudere bestuursleden in om ons daarin te begeleiden. Zij zagen in dat dit de organisatie versterkte, beter maakte. Vertrek vanuit die insteek.  Je kan daar niet vroeg genoeg mee beginnen. Net zoals bij de kinder- en tienerraad van de jeugdbib, kan je ook bij kinderen tonen dat je vertrouwt op hun mening en hun kennis. Zo worden ze mee eigenaar en expert van de organisatie.

Toon kinderen en jongeren dat je vertrouwt op hun mening en kennis. Zo worden ze mee eigenaar en expert van de organisatie.

Tip 8: Ga voor een langetermijnplan, vermijd ‘windowdressing’

Amir geeft aan dat hij vóór een sociale mix is. “Ik zie de voordelen van een smeltkroes maar vind ook dat we daar niet halsstarrig over mogen doen. Ontneem verenigingen hun vrijheid niet door in cijfers te gaan denken. Werken rond diversiteit mag geen verplicht puntje op de agenda zijn, maar iets structureels waar je als organisatie zelf de voordelen van inziet.”

Zelf gelooft hij er meer in om jongeren en organisaties samen te brengen die elkaar kunnen verrijken. “Want zolang er blinde vlekken zijn op vlak van inclusief werken in het jeugdwerk, is het de taak van de samenleving om die te benoemen en haar best te doen om drempels weg te werken. Door samen te werken met andere organisaties en aan kruisbestuiving te doen tussen jongeren, versterken we ons allemaal.

De verscheidenheid aan verenigingen en hun leden die ons jeugdwerk kenmerkt is een troef en een verrijking. Het is soms een uitdaging om daarop in te zetten, maar het biedt ook zoveel kansen. Ga er als jeugdvereniging zo doordacht mogelijk mee om en laat je begeleiden door experts die tips en tricks aanbieden en daar verder met jou mee aan de slag gaan als dat nodig is.

Stel jezelf ook doelen als organisatie: diversiteit in het jeugdwerk gaat niet enkel over jongeren met migratieroots maar ook over jonge mensen met een handicap, verscheidenheid in seksuele geaardheid, etnisch culturele achtergrond, levensbeschouwingen, … “

Amir benadrukt: “Terugkijkend op mijn eigen parcours in het jeugdwerk en wat het mij allemaal heeft bijgebracht, ben ik vooral dankbaar. Zoveel verschillende verhalen, zoveel verschillende jongeren inspireren mij om mijn eigen wereldbeeld voortdurend bij te stellen. Dat heeft me enorm verrijkt als persoon en maakt me minder oordelend naar andere mensen toe. De juiste mensen op de juiste plaats hebben daar allen op hun manier hun steentje toe bijgedragen.”