Tip 1: Start met een visie op diversiteit

Om etnisch profileren te voorkomen is een planmatige aanpak essentieel. Je hebt als politiezone eerst een duidelijke visie op diversiteit nodig. Daarna kan je aan de slag met het handelingskader om professioneel te profileren.

'Start bij het begin en werk als politiezone eerst een diversiteitsbeleid uit', zegt Kristof. 'Bij PZA hebben we de afgelopen jaren gewerkt aan een diversiteitsbeleid met interne en externe accenten. We hebben nu 6 prioriteiten rond diversiteit vooropgesteld in een beleidsnota. Eén van die prioriteiten is het thema professioneel profileren.'

Tip 2: Geef concrete handvaten en basisprincipes aan je medewerkers

Om het bestaande kader rond controles te verduidelijken, werd het handelingskader ‘Professioneel profileren’ uitgewerkt. 'Een duidelijk visueel kader geeft richting en helpt agenten op straat om op een correcte en kwaliteitsvolle manier een identiteitscontrole uit te voeren, te fouilleren of voertuigen te doorzoeken', licht Kristof toe. 

Mensen die worden gecontroleerd, krijgen vaak geen goede uitleg over waarom ze worden gecontroleerd. Het ontbreken van deze uitleg versterkt bij gecontroleerde personen het gevoel dat ze etnisch geprofileerd worden.

Voor elke fase (selecteren, uitleggen, omgang en reflecteren) van de controle zijn er richtlijnen geformuleerd of worden grijze zones verduidelijkt. Eén van de richtlijnen is dat de politiemedewerker zo goed mogelijk uitlegt wat de reden van de controle is. Kristof: 'Mensen die worden gecontroleerd, krijgen vaak geen goede uitleg over waarom ze worden gecontroleerd. Het ontbreken van deze uitleg versterkt bij gecontroleerde personen het gevoel dat ze etnisch geprofileerd worden. Verder leggen we in het handelingskader de nadruk op een objectieve selectie, waarbij eigen vooroordelen en stereotypen van de politiemedewerker geen rol mogen spelen.'

Lees hier  meer over de verschillende fases in het handelingskader. Sinds 2021 trainen onze operationele medewerkers dit via virtual reality. 

Tip 3: Creëer draagvlak door de voordelen te benadrukken

Als politiemedewerkers inzien wat de positieve uitkomsten zijn van professioneel profileren, zal er meer draagvlak zijn.

'Het handelingskader biedt enerzijds bescherming aan collega’s omdat ze betere controles kunnen uitvoeren en er minder klachten zullen binnenkomen. Anderzijds biedt het ook bescherming aan burgers omdat zij minder het gevoel krijgen dat ze onrechtvaardig gecontroleerd worden', zegt Kristof. 'Daarnaast zorgt professionele profilering ook voor meer vertrouwen tussen de politie en burgers.'

Tip 4: Sensibiliseer en informeer je politiekorps op een positieve manier

'Het handelingskader dient niet om politiemedewerkers te verwijten dat ze etnisch profileren, maar om hen te versterken in hun job en hen te helpen kwalitatieve controles uit te voeren', zegt Kristof.

'De meeste politiemensen doen niet bewust aan etnisch profileren, maar realiseren zich minder de impact die etnisch profileren kan hebben. Ze missen soms begeleiding en training om dat tegen te gaan.' Doorbreek dus het taboe en maak het onderwerp bespreekbaar.

Om die begeleiding en training aan te bieden, werkte PZA een verplicht vormingstraject uit dat bestaat uit theorie, ervaringsgericht leren en intervisiemomenten. Kristof: 'We hebben ook het geluk dat atlas vormingen geeft over de diversiteit van de stad Antwerpen en over vooroordelen, stereotypen en privileges.'

Tip 5: Zoek verschillende manieren om het gebruik van het handelingskader te evalueren

Er worden nog geen data bijgehouden van identiteitscontroles. PZA zoekt andere manieren om de resultaten te meten. 

Kristof: 'Wat we wel kunnen meten is bijvoorbeeld het aantal klachten dat wordt ingediend en het aantal medewerkers dat het vormingstraject heeft doorlopen. Ook kunnen we in evaluatiedocumenten de medewerkers bevragen om hun kennis vóór en na de opleiding in kaart te brengen.'

'Daarnaast houden we binnen onze visie op gemeenschapsgerichte politiezorg de vinger aan de pols bij de gemeenschappen zelf. Via onze netwerkcontacten vernemen we wat er leeft op straat. Onze bemiddelingsteams zijn steeds aanspreekbaar op het terrein.'

Tip 6: Dien een klacht in bij etnische profilering

Kristof heeft ook een duidelijke boodschap aan Antwerpenaren die zich etnisch geprofileerd voelen: 'Dien een klacht in bij de Politie. Intern toezicht en de dienst klantenmanagement van PZA werken onafhankelijk en zullen de klacht grondig onderzoeken.' 

Aan mensen die denken dat er niets zal gebeuren met hun klacht, geeft Kristof mee: 'Dat is ook een vooroordeel over de politie dat we vaak horen. Weet dat klachten over de politiewerking steeds onderzocht worden.'

Zwijg niet over etnische profilering. Als we het niet weten, kunnen we er niets aan doen.

Als je liever geen klacht indient bij de politie, adviseert Kristof om een ander kanaal te vinden om etnisch profileren aan te kaarten. 'Spreek iemand aan van het middenveld, zoals jeugdorganisaties of dien een klacht in bij UNIA. Zwijg niet over etnische profilering. Als we het niet weten, kunnen we er niets aan veranderen.'

Wil je leren hoe je veilig kan reageren tegen discriminatie, intimidatie en racisme?

Word je in je werkcontext soms geconfronteerd met discriminerende uitspraken? Wil je stilstaan bij wat dit met jou doet als mikpunt of als omstaander? Of vraag je je af hoe je op een goede manier kan reageren? Vraag het dan aan Atlas! Deze vorming  helpt jou alvast op weg.