Vooroordelen kunnen leiden tot discriminatie

Vooroordelen beïnvloeden de manier waarop je over een persoon denkt of hoe je die behandelt. Dat kan leiden tot discriminatie.

Enkele voorbeelden: 

• Een werkgever gaat ervan uit dat oudere werknemers trager werken en neemt daarom liever geen 50-plussers aan.
• Een jeugdwerker denkt dat moslimjongens geen respect hebben voor vrouwen. Hij ziet dit als enige oorzaak voor een conflict tussen deze jongeren en een jeugdwerkster.
• Een busreiziger hoort iemand Russisch spreken en denkt automatisch dat die persoon pro de de oorlog is met Oekraïne.

Vooroordelen doorbreken: een uitdaging

Vooroordelen zijn moeilijk te doorbreken. Als een chauffeur niet goed parkeert, gaat men ervan uit dat er een vrouw achter het stuur zit. Een vrouw die wel goed parkeert, doorbreekt het vooroordeel niet maar wordt eerder beschouwd als de uitzondering op de regel.

‘Een vooroordeel is moeilijker te splitsen dan een atoom.’
(Albert Einstein)

Vooroordelen ontstaan vaak vanuit algemene beeldvorming en onwetendheid. Ze zijn zeker niet altijd kwaad bedoeld. Wees je hiervan bewust en probeer ze alsnog te doorbreken.

Doe de cameracontrole

Vooroordelen bij jezelf opsporen? Pas de techniek van de cameracontrole toe. Alles wat een camera niet kan registeren of reproduceren, behoort niet tot de feiten en berust op je eigen interpretaties. 

Een voorbeeld: ‘Ouders met een migratieachtergrond zijn niet betrokken op school.’

Stap 1: Detecteer je vooroordeel

In deze stap onderscheid je de feiten van interpretaties. De camera brengt enkele ouders met een migratieachtergrond in beeld die tijdens een overlegmoment stil blijven.

Feit: Deze ouders met een migratieachtergrond op mijn school zijn stil.

Interpretatie of veralgemening: Ouders met een migratieachtergrond zijn niet betrokken.

Stap 2: Sta stil bij de inhoud van je vooroordeel

Herformuleer het vooroordeel en maak er een ‘Ik vind (dat) ze…’-zin van: ‘Ik vind dat ouders met een migratieachtergrond niet betrokken zijn op school.’

Denk goed na over deze zin. Geldt dit voor alle ouders met een migratieachtergrond? Zijn ze misschien betrokken op een andere manier dan jij verwacht? Toets je bewering aan de realiteit. Welke ouders zijn precies betrokken? Welke niet? Zijn daar ook ouders zonder migratieachtergrond bij?

Stap 3: Sta stil bij de gevoelens achter je vooroordeel

Denk na over het gevoel dat gekoppeld is aan je vooroordeel. Voel je je gefrustreerd, boos, teleurgesteld? Waar komt dat gevoel vandaan? Wees eerlijk met jezelf en ga na of deze emotie terecht is. 

Als je deze stappen volgt, zal je vaak merken dat je vooroordeel niet klopt. Ga dus bewust om met je vooroordeel en probeer je gedrag ook meteen te veranderen. Ga in gesprek en stel vragen. Zo leer je de ander kennen en kan je je eigen vooroordelen doorprikken.

Test jouw vooroordelen

Benieuwd of jij vooroordelen of verborgen voorkeuren hebt over huidskleur, leeftijd of geslacht? Er bestaan heel wat online tests. Die tonen niet of je racistische gedachten hebt of discrimineert, maar helpen je inzien hoe inclusief je denkt.

Eén van die tests is gebaseerd op de bekende IAT test van Harvard University en is ontwikkeld door wetenschappers aan de Universiteit van Leiden en de Universiteit van Amsterdam. Dit is een snelle en laagdrempelige manier om je eigen bias te meten. Bij de weergave van de resultaten krijg je meer tekst en uitleg op wat je er aan kan doen. 

Wil je meer weten over vooroordelen, verschillende referentiekaders en divers-sensitief communiceren?

Schrijf je dan in voor een vorming referentiekaders en divers-sensitieve communicatie bij Atlas.